MEYVE SULARININ  ve BENZERİ ÜRÜNLERİN YASAL ZORUNLULUKLARI

Market raflarına, reklam kampanyalarına ve özellikle internet üzerinden yapılan satış kanallarına baktığımızda yazılışı ve algılanışı kadar masum bir konu olarak karşımıza çıkmıyor içecekler.

Türk Gıda Kodeksi kapsamında içecekler asli olarak iki kategori altında toplanmıştır. Bunlar;

1-MEYVE SUYU VE BENZERİ ÜRÜNLER TEBLİĞİ (TEBLİĞ NO: 2014/34)

2-TÜRK GIDA KODEKSİ ALKOLSÜZ İÇECEKLER TEBLİĞİ (TEBLİĞNO: 2007/26)

Meyve Suları ve Benzeri Ürünler Tebliğine bakıp bazı bilgileri sizler ile paylaşmış olalım.

Kapsam: Bu Tebliğin amacı; meyve suyu ve benzeri ürünlerin tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretilmesi, hazırlanması, işlenmesi, muhafazası, depolanması, taşınması ve pazarlanmasını sağlamak üzere bu ürünlerin özelliklerini belirlemektir. Bu kapsamı algılayabilmek için tanımlar devreye girmektedir.

Meyve suyu: Sağlam, olgun, taze veya soğukta ya da dondurularak muhafaza edilmiş, tek meyvenin veya daha fazla meyve karışımının yenilebilir kısımlarından elde edilen, elde edildiği meyve ve meyvelerin karakteristik renk, aroma ve tadına sahip, fermente olmamış ancak fermente olabilen ürün olarak tanımlanmıştır.

Bu tebliğ kapsamında bahsi geçen aroma tanımı diğer ürün kapsamında kullanılan aromalardan farklı olarak,

Aroma: Meyvenin işlenmesi sırasında, meyvenin yenilebilir kısımlarından (Turunçgil kabuklarının soğuk preslenmesi ile elde edilen yağ ve meyve çekirdeği kaynaklı bileşenler de olabilir.) elde edilen ve ürüne geri kazandırılmak üzere, aroma kalitesinin muhafazası, korunması veya stabilize edilmesi için uygulanan sıkma, ekstraksiyon, damıtma, filtrasyon, adsorbsiyon, buharlaştırma, parçalama, konsantrasyon ve benzeri uygun fiziksel işlemler uygulanarak ayrılan yan ürün olarak tanımlanmıştı..

Meyve suyu konsantresi: Bir veya daha fazla sayıda meyve türünden elde edilen meyve suyundan, fiziksel yollarla suyun belirli oranlarda uzaklaştırılmasıyla elde edilen ürünü açıklamaktadır.

Bu Tebliğ kapsamındaki ürünlere ait özelliklerden bazıları aşağıda verilmiştir.

a) Meyve suyu özellikleri:

1) Aynı tür meyveden işleme sırasında uygun fiziksel işlemlerle ayrılan aroma, pulp ve meyve kesecikleri yine uygun fiziksel işlemlerle meyve suyuna geri kazandırılabilir.

2) Turunçgil meyve suyu, meyve etinden (endokarp) gelmelidir.

3) Misket limonu suyu, bütün haldeki meyveden elde edilebilir.

4) Meyve suyunun, çekirdekli, tohumlu ve kabuklu meyvelerden üretildiği durumlarda; çekirdek, tohum ve kabuk bileşenleri veya parçaları meyve suyu içine dahil edilmez. Ancak iyi üretim uygulamaları ile çekirdek, tohum ve kabuk bileşenleri veya parçalarının uzaklaştırılamadığı durumlarda bu koşul aranmaz.

5) Meyve suyu üretiminde, meyve suyu ile meyve püresi karıştırılabilir.

6) Meyve suyu ve püresinde etil alkol miktarı 3 g/L’yi, uçucu asit miktarı 0,4 g/L’yi ve laktik asit miktarı 0,5 g/L’yi geçemez.

b) Konsantreden üretilen meyve suyu özellikleri:

1) Konsantreden üretilen meyve sularına ilave edilecek su, meyve suyunun kalitesini etkilemeyecek şekilde, İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmeliğe uygun olur.

2) Aynı tür meyveden işleme sırasında uygun fiziksel işlemlerle ayrılan aroma, pulp ve meyve kesecikleri yine uygun fiziksel işlemlerle konsantreden üretilen meyve suyuna geri kazandırılabilir.

3) Konsantreden üretilen meyve suyu, aynı meyveden elde edilen meyve suyunun başlıca fiziksel, kimyasal, organoleptik ve besin özelliklerini sağlayacak uygun işlemlerle hazırlanır.

5) Konsantreden üretilen meyve sularının üretiminde, meyve suyu ve/veya meyve suyu konsantresi ile meyve püresi ve/veya meyve püresi konsantresi karıştırılabilir.

c) Meyve suyu konsantresi özellikleri:

1) Doğrudan tüketime sunulan meyve suyu konsantrelerinde, suyun en az %50’si uzaklaştırılmış olur.

2) Aynı tür meyveden işleme sırasında uygun fiziksel işlemlerle ayrılan aroma, pulp ve meyve kesecikleri yine uygun fiziksel işlemlerle meyve suyu konsantresine geri kazandırılabilir.

ç) Meyve nektarı özellikleri:

1) Sadece ilave şekersiz olarak üretilen meyve nektarlarında şeker yerine tamamen, düşük enerjili olarak üretilen meyve nektarlarında ise şeker yerine kısmen, Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğine uygun tatlandırıcılar kullanılabilir.

2) Aynı tür meyveden işleme sırasında uygun fiziksel işlemlerle ayrılan aroma, pulp ve meyve kesecikleri yine uygun fiziksel işlemlerle meyve nektarına geri kazandırılabilir.

d) Meyve püresi konsantresi özellikleri: İşleme sırasında ayrılan aroma, aynı meyve püresi konsantresine uygun fiziksel işlemle geri kazandırılabilir.

e) Meyve suyu, konsantreden üretilen meyve suyu, meyve suyu konsantresi, su ile ekstrakte edilen meyve suyu, meyve suyu tozu ve meyve nektarı üretiminde uygulanabilecek işlemler ve işlem yardımcıları ektolitik enzimler

d) Proteolitik enzimler

e) Amilolitik enzimler

f) Yenilebilir jelatin

g) Taninler

ğ) Silika sol

h) Aktif kömür

ı) Azot

i) Adsorban toprak olarak bentonit

j) Türk Gıda Kodeksinde gıdalar ile temasına izin verilen, kimyasal inert filtrasyon yardımcıları ve perlit, yıkanmış diatomin, selüloz, çözünmeyen poliamid, polivinilpolipirolidon, polistiren gibi çökeltme ajanları

k) Gıdalar ile temasına izin verilen, turunçgil meyve sularında limonoid glukositler, asit, oligosakkaritler de dahil olmak üzere şekerler veya mineral içeriği önemli derecede etkilemeden, limonoid ve narancin içeriğini azaltmak için kullanılan kimyasal inert adsorpsiyon yardımcıları

l) Durultma işlemi amacıyla buğday, bezelye veya patatesten elde edilen bitkisel proteinler

 (2) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlere katılmasına izin verilen bileşenler aşağıda verilmiştir:

a) Hükümlerine uygun olan vitamin ve mineraller uygun miktarda eklenebilir.

b) Üzüm suyuna tartarik asit tuzları geri kazandırılabilir.

c) Meyve nektarına şekerler ve/veya bal ve/veya tatlandırıcılar eklenebilir. Ancak ilave edilen şeker ve/veya bal son ürünün toplam ağırlığının en fazla %20’si kadar olur.

ç) Meyve suyu, konsantreden üretilen meyve suyu, meyve suyu konsantresi, su ile ekstrakte edilen meyve suyu, meyve suyu tozu ve meyve nektarı üretiminde asitliği düzenlemek amacıyla, meyve suyuna susuz sitrik asit cinsinden en fazla 3 g/L limon ve/veya misket limonu suyu ve/veya limon ve/veya misket limonu suyu konsantresi ilave edilebilir.

e) Domates suyu ve konsantreden üretilen domates suyuna tuz, baharat ve aromatik bitkiler katılabilir.

1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerin etiketi, Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliğinde yer alan hükümlere ek olarak aşağıda belirtilen hükümlere de uygun olur.

a) Tebliğde yer alan ürünlerin ticari isimleri tanımlarda yer alan isimlendirmelere uygun olur. Ayrıca buna alternatif olarak ek-2’de yer alan isimler de kullanılabilir. Bu isimler ekte belirtilen koşullarda ve dilde olur.

b) Eğer ürün tek bir çeşit meyveden elde ediliyorsa ürün ismindeki "meyve" ifadesi yerine söz konusu meyvenin adı kullanılır.

c) İki veya daha fazla meyveden elde edilen ürünlerde, limon ya da misket limonu suyunun asitliği düzenlemek amacıyla kullanıldığı durumlar haricinde, ürün ismi bileşen listesinde gösterildiği gibi kullanılan meyve sularının veya pürelerinin azalan hacimlerine göre sıralanan meyve isimlerinden oluşur.

ç) Üç veya daha fazla meyveden elde edilen ürünler, meyvelerin isimleri yerine "karışık" veya çoklu veya aynı anlama gelen bir ifade ya da kullanılan meyve sayısını belirterek ifade edilebilir.

d) Meyve suyu, konsantreden üretilen meyve suyu, meyve suyu konsantresi, su ile ekstrakte edilen meyve suyu, meyve suyu tozu ve meyve nektarının restorasyonu için geri kazandırılması gerekli maddelerin etiket üzerinde belirtilmesi zorunlu değildir. Ancak meyve suyuna ekstra ilave edilen pulp veya meyve kesecikleri etikette belirtilir.

e) Meyve suyunun konsantreden üretilen meyve suyu ile karışımı ve kısmen, bir ya da daha fazla konsantre üründen elde edilen meyve nektarı için “Kısmen konsantre(ler)den üretilmiştir.”, tümüyle bir ya da daha fazla konsantre üründen elde edilen meyve nektarı için “Konsantre(ler)den üretilmiştir.” ifadesi etiket üzerinde, ürün ismine yakın olarak kontrast teşkil edecek ve açıkça görülebilir karakterde belirtilir.

f) Meyve nektarı bileşimindeki meyve suyu, meyve püresi veya bunların karışımının minimum miktarı, etiket üzerinde, "meyve oranı en az % ......" ifadesi ile belirtilir. Bu ifade ürün adı ile aynı görüş alanı içerisinde yer alır.

g) Meyve suyu konsantresi eğer son tüketiciye sunulmayacaksa etiket bilgilerine ek olarak, etiket üzerinde ilave edilen limon suyunun, misket limonu suyunun veya Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğine uygun asitliği düzenleyici maddelerin varlığı ve miktarları belirtilir. Bu bilgiler ambalaj üzerinde veya ambalaja bir etiketle iliştirilmiş olarak veya ayrı bir belge olarak verilebilir.

ğ) “Meyve nektarına şeker eklenmemiştir” beyanı veya aynı anlama gelecek herhangi bir beyan; ancak, ürün ilave mono veya disakkarit veya tatlandırıcılar dahil olmak üzere tatlandırmak amacıyla herhangi bir başka gıda içermiyor ise yapılabilir. Şekerler, meyve nektarında doğal olarak bulunuyorsa “Doğal olarak bulunan şekerler içerir.” ifadesi etiket üzerinde yer alır.

h) “Türk Gıda Kodeksi gereğince meyve suları ilave şeker içermez” ibaresi ürün adı ile aynı görüş alanı içerisinde ürün etiketlerinde yer alabilir.

ı) Meyve suyu ve konsantreden üretilen meyve suyu ürün etiketlerinde “% 100 meyve suyu” ifadesi kullanılabilir.

Bu ve benzeri bilgiler kapsamında ürünlerin üretimi, ithalatı ve sahaya arzı mümkün olmaktadır.